سمت و سوی بورس تا پایان سال

  تصمیمات مهم اقتصادی چند روز گذشته به ویژه آزادسازی سود سپرده‌های بانکی و ساماندهی دادوستد ارز بار دیگر بازار سرمایه ایران را دستخوش تحول جدی کرد، اما این بار این رخدادها برای بازیگران بازار به عنوان یک سیگنال مثبت تلقی شده و در نخستین روز معاملاتی هفته رشد 7/0 درصدی شاخص کل را رقم زد؛ اتفاقی که بازدهی بورس تهران از ابتدای سال جاری تاکنون را به سطح 4/10 درصد رساند؛ به این ترتیب بازار سرمایه که در سال 90 از بازارهای رقیب به لحاظ کسب بازدهی حسابی عقب مانده است، بار دیگر نگاه‌ها را به سوی خود جلب کرده است. تحولات مزبور موجب شده امکان ارائه پیش‌بینی‌های دقیق‌تر از افق کوتاه‌مدت بازار سرمایه ایران فراهم شود تا جایی که کارشناسان با تکیه بر متغیرهای مهم همچون نرخ ارز، اوضاع بازارهای جهانی، نرخ سود سپرده و عوامل اقتصادی دیگر به بررسی چشم‌انداز بورس در هفته‌های باقیمانده از سال پرداخته‌اند. در این میان، هر چند تحولات اقتصادی اخیر افق مساعدی را برای رشد قیمت سهام ترسیم کرده است، اما ریسک‌های محیطی بازار سبب شده تا خوش‌بینی‌ها نسبت به رونق پایدار بورس تا پایان سال‌ با چاشنی احتیاط توام باشد.

«دنیای اقتصاد» بررسی می‌کند
بورس تا پایان سال چگونه خواهد بود؟
گروه بورس- هدیه لطفی: بورس تهران در سال جاری با نوسانات بسیاری مواجه بوده و هرچند در نخستین ماه سال با رشد 13 درصدی نوید یک دوره آرمانی برای بورس تهران را می‌داد، اما وقایع ماه‌های بعد این تصور را نقش بر آب کرد و به خصوص در فصل پاییز روند نزولی با شیب ده درصدی در بازار حاکم شد که نگرانی سهامداران را در پی داشت.
باوجود افت سنگین پاییزی بورس، بازدهی سرمایه‌گذاران از اول سال تا کنون به حدود 10 درصد رسیده است و به این ترتیب رشد بورس در مقایسه با دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری (نظیر سکه طلا، دلار، مسکن و ...) در رده آخر قرار گرفته است؛ به طوری که سرمایه‌گذاران در بازارهای دیگر بعضا سود صد درصدی دریافت کرده‌اند و همین عامل باعث خروج بخشی از سرمایه‌ها از بورس به سوی بازار‌های موازی شده است.
افت قیمت‌ها در بازارهای جهانی، بحران اقتصادی اروپا به ویژه در یونان، کاهش ارزش برابری یورو و ریزش قیمت جهانی فلزات اساسی در کنار مسایل داخلی از جمله سوءاستفاده بزرگ در شبکه بانکی، استیضاح وزیر اقتصاد، تحولات سیاسی در ابتدای سال، مساله انتخابات، تشدید فشارهای سیاسی غرب علیه ایران و در نهایت رشد بی رویه نرخ ارز همگی منجر به حکمفرمایی مزمن فصل سرد در تالار شیشه‌ای شده‌اند.
با این حال، کارشناسان بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار ما، وضعیت بورس تا پایان سال را مثبت ترسیم کرده و عواملی از جمله گزارشات مالی شرکت‌ها، اثربخشی نرخ ارز بر بازار سرمایه و همچنین بهبود سیاست‌های پولی و بانکی دولت را گام‌هایی در جهت رشد این بازار در روزهای محدود باقیمانده تا پایان سال برشمردند.
چرا بورس سود نمی‌دهد؟
در همین راستا، مدیرعامل کارگزاری سرمایه و دانش، بازدهی پایین بورس از ابتدای سال تاکنون را از دو دیدگاه مورد بررسی قرار داد و گفت: کارشناسان معتقدند که بورس آیینه اقتصادی کشور است، بنابراین، در شرایطی که سودآوری تولید اقتصادی پایین است از بورس نیز نمی‌توان انتظار بیشتری داشت.
علی گشاده‌فکر در ادامه بیان کرد: به همین دلیل، بازدهی بورس از ابتدای سال تاکنون تنها 10 درصد بوده که مقایسه با سال‌های قبل و نیز بازارهای موازی، بسیار پایین است.
گشاده‌فکر ادامه داد: در حال حاضر وضعیت حاکم بر بورس مطلوب نیست و بالطبع سرمایه‌گذاران با احتیاط بیشتری به فعالیت می‌پردازند.
وی افزود: رشد اقتصادی و رونق بازار سرمایه نیازمند فضا و شرایط آرام است و تحریم‌ها و فضای آشفته اقتصادی بستر مناسبی برای استقبال از این بخش فراهم نکرده است.
عکس‌العمل دیرهنگام به تحولات ارزی
گشاده‌فکر در ادامه به واکنش دیرهنگام بازار سرمایه به افزایش نرخ ارز اشاره کرد و گفت: در حال حاضر اخبار سیاسی بیشتر از نرخ دلار بر بازار سرمایه تاثیرگذار است اما با آرام شدن فضای سیاسی، به تدریج تاثیر رشد دلار در قیمت سهام آشکار خواهد شد.
مدیرعامل کارگزاری سرمایه و دانش در ادامه افزود: با توجه به اینکه نرخ دلار نسبت به سال قبل 50 درصد افزایش یافته است در شرایط برابر باید سود شرکت‌های بورسی دو تا سه برابر این میزان افزایش یابد.
گشاده‌فکر در ادامه افزود: بیشترین تاثیر از رشد دلار در صنایع پتروشیمی، معدنی، فولاد و در مجموع شرکت‌های صادراتی که به فروش آنها به تغییر نرخ ارز حساسیت بیشتری نشان می‌دهد، آشکار خواهد شد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: چنانچه حساسیت‌های حاکم بر اقتصاد کشور فروکش کند، شاخص کل بورس تا پایان سال می‌تواند حدود 10 تا 20 درصد رشد کند.
نوبت بورس فرا رسیده است؟!
رضا بختیاری، دیگر کارشناس ارشد بازار سرمایه نیز معتقد است به دلیل وجود ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک حاکم بر بورس، این بازار همگام با تورم و رشد بازارهای موازی حرکت نمی‌کند و به طور کلی در بلندمدت، سودآوری آن بیشتر از تورم و سایر فرصت‌های سرمایه‌گذاری است.
وی افزود: این معادله در سال جاری معکوس شده به نحوی که اکنون تورم و نرخ سود بدون ریسک به 20 درصد می‌رسد و با توجه به این موضوع می‌توان گفت که بازده واقعی بورس عملا منفی است.
بختیاری در ادامه خاطرنشان کرد: اما این نکته را باید مدنظر قرار داد که عملکرد هیچ بورسی در بازه زمانی یکساله قابل بررسی نیست، بلکه باید در افق زمانی بلندمدت (حداقل 5ساله) وضعیت را تحلیل کرد.
وی در توضیح رفتار بازار در سال جاری افزود: امسال این ریسک‌های پیرامونی بازار افزایش یافته که موجب شده در کل ورودی منابع به بورس خیلی کمتر از خروجی‌های آن باشد.
بختیاری در ادامه خاطرنشان کرد: با توجه به رشد ارز، شرکت‌های معدنی، فولادی، سیمانی که وزن بزرگی نیز در بازار سرمایه دارند، رشد در صادرات و فروش را تجربه خواهند کرد که این مساله به نفع بازار سرمایه تمام خواهد شد.
وی افزود: تمامی این اهداف به این شرط تحقق می‌یابد که بخش دوم هدفمندی یارانه‌ها اجرا نشود و قیمت محصول تمام شده بالا نرود.
بختیاری در پایان سخنانش به سهامداران توصیه کرد تا فرصت سرمایه‌گذاری در بخش‌های جدید را از دست ندهند و به صنایعی که ارزش جایگزینی قابل توجهی دارند مانند سیمان و فولاد توجه بیشتری نشان دهند.
این کارشناس معتقد است که سرمایه‌گذاران باید به دارایی‌هایی که هنوز از تغییر نرخ دلار، متاثر نشده‌اند، وارد شوند که یکی از این گزینه‌ها می‌تواند بورس باشد؛ البته با لحاظ کردن ریسک این بازار.
سایه ریسک‌ها بر فراز بازار سهام
یکی دیگر از کارشناسان ارشد بازار سرمایه نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما ضمن اشاره به مسایل داخلی و خارجی تاثیر گذار بر اقتصاد کشور، گفت: در بخش اقتصاد جهانی با توجه به بحران و رکود اقتصاد دنیا، به طور میانگین شاهد کاهش 20درصدی قیمت کالاهای پایه نظیر مس، روی و... نسبت به ابتدای سال بوده‌ایم.
حسین صالحی در ادامه افزود: در حیطه اقتصاد داخلی نیز ابهامات به وجود آمده در حوزه بسیاری از صنایع مانند بحث حقوق مالکانه برای شرکت‌های سنگ‌آهنی، تشدید تحریم‌ها و به تعویق افتادن طرح‌های توسعه شرکت‌ها، سوءاستفاده در شبکه بانکی و عدم قدرت جذب نقدینگی با توجه به نرخ تورم برای بانک‌ها و... توجیه‌کننده ضعف بورس از ابتدای سال تا کنون بوده است.
وی ادامه داد: با توجه به ایجاد ابهامات و افزایش ریسک‌های سیستماتیک بازار در حوزه مسائل سیاسی داخلی و خارجی که دورنمای آتی بورس را مبهم کرده است، شاهد افت فعالیت و جذب سرمایه به بازار سهام هستیم.
صالحی در ادامه به وضعیت بورس تا پایان سال اشاره کرد و گفت: وضعیت بورس به شدت در شرایط فعلی به ریسک‌های بیرونی و کلان کشور وابسته می‌باشد و با توجه به پیش رو بودن انتخابات مجلس و فشارهای سیاسی غرب قطعا تا پایان سال نوسان‌هایی را در بازار شاهد خواهیم بود.
صنایع پیشرو کدامند؟
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به تاثیر رشد دلار بر بورس تهران گفت: از لحاظ تحلیلگران، ابتدا شرایط کلان اقتصاد کشور بررسی می‌شود و سپس بررسی صنایع و شرکت‌ها صورت می‌گیرد که با توجه به مبهم بودن بخش ابتدایی (چشم‌انداز کلان)، واکنش بازار به رشد دلار کمتر از شرایط عادی بوده است.
صالحی افزود: همچنین نرخ تبدیل دلار با نرخ مرجع یا قیمت بازار مساله‌ای است که برای بسیاری از شرکت‌ها شفاف نیست، اما در مجموع می‌توان انتظار داشت با گذشت زمان، بازار به شرکت‌ها و صنایع صادراتی واکنش مثبتی نشان دهد. وی افزود: بر این اساس، گروه پتروشیمی بیشترین منفعت را از وضعیت کنونی می‌برد. همچنین صنایعی مانند فولاد‌سازی که کشش افزایش نرخ فروش را دارند نیز مستعد رونق هستند.
پایان سال مثبت بورس
مدیرعامل شرکت سبدگردان آسمان نیز معتقد است از ابتدای سال با تاثیرگذاری چند عامل همزمان نظیر تشدید تحریم‌ها، مشکلات مربوط به نظام بانکی و حرکت نقدینگی به سمت بازار‌های جایگزین، دوره رکود بورس آغاز شد که علت عمده آن مربوط به سودآوری غیر‌قابل قبول بورس در این دوره است.
وی افزود: وضعیت رکود فعلی به همین منوال باقی نخواهد ماند و متغیر‌های زیادی در این میان اثربخش خواهند بود؛ انتخابات و مسائل بین‌المللی، اجرای مرحله دوم طرح هدفمندی یارانه‌ها و سیاست‌گذاری‌های اخیر پولی اصلی‌ترین عوامل تعیین‌کننده وضعیت بازار در کوتاه‌مدت خواهند بود.
فریور تصریح کرد: بازار تا پایان سال با روشن شدن تکلیف هر یک از این عوامل می‌تواند تحت تاثیر قرار گیرد، که به نظر می‌رسد برآیند این شرایط به نفع بازار سرمایه ختم شود.
مدیر عامل شرکت سبدگردان آسمان ادامه داد: در بعد اقتصادی، کارشناسی تر شدن تصمیمات در حوزه‌های پولی، ارزی و هدفمندی یارانه‌ها می‌تواند ثبات را به بازار بورس بازگرداند. اتمام فعل و انفعالات انتخابات مجلس نیز شرایط شفافتری را برای محیط کسب و کار و بازار سرمایه کشور به ارمغان خواهد آورد.
سهام صادرکنندگان و بانک‌ها را بخرید!
فریور در ادامه به دلایل عدم واکنش بازار سرمایه به نرخ دلار اشاره کرد و گفت: بازار به دلیل عدم اطمینان کامل از باقی ماندن نرخ دلار در محدوده قیمتی کنونی و نزدیکی به زمان انتشار گزارشات سالانه که دربردارنده اطلاعاتی سرنوشت ساز در این باره خواهد بود و همچنین فقدان درک صحیح از تاثیرات نرخ ارز در رشد هزینه شرکت‌ها، واکنش چندانی به تغییرات قیمت دلار نشان نداده است.
این کارشناس در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه چه صنایعی بیشترین بازدهی را تا پایان سال از نظر شما به همراه خواهند داشت؟ گفت: صنایعی که با نرخ دلار وابستگی زیادی دارند می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند که از این دیدگاه صنعت پتروشیمی می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد.
فریور افزود: در حوزه بانکداری نیز با توجه به اصلاحات بسته سیاستی- نظارتی بانک مرکزی انتظار وضعیت مناسبی را داریم.
از مجموع اظهارنظر کارشناسان بازار می‌توان گفت هرچند رشد نرخ ارز و تغییرات نرخ سود سپرده چشم‌انداز مثبتی را برای سهام شرکت‌ها ایجاد کرده است اما عوامل محیطی و ریسک‌های اقتصادی موجب شده است خوش‌بینی فعالان بازار نسبت به شرایط بورس تا پایان سال محدود باشد.